“`html

Suriye’deki Beşar Esad Dönemi Resmen Sonlandı

Suriye’de 24 yılı aşkın süredir devam eden Beşar Esad dönemi, HTŞ terör örgütü liderliğindeki silahlı grupların 27 Kasım’da Halep’in batı kırsalında başlattığı saldırılarla sona erdi. Bu grupların dün gece geç saatlerde Şam’ı ele geçirmesiyle Esad, uçakla ülkeyi terk etti. Esad’ın hangi ülkeye gittiğine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Beşar Esad, 11 Eylül 1965 tarihinde Şam’da, Arap milliyetçiliğinin yaygın olduğu bir dönemde, Hafız Esad ve Anisa Makluf’un oğlu olarak dünyaya geldi. Baas Partisi, 1958-1961 yılları süresince Mısır ve Suriye’nin birleşmesiyle iktidarı ele geçirdi. Hafız Esad, 1966 yılında Savunma Bakanı olurken, 1971’de Suriye Cumhurbaşkanı unvanını aldı ve 10 Haziran 2000’de vefatına kadar bu görevde kaldı.

Hafız Esad’ın oğlu Beşar, eğitimini Şam Üniversitesi’nden aldı. 1992 yılında göz hastalıkları üzerine uzmanlaşmak için Londra’ya taşındı. Burada King College’da bilgisayar mühendisliği okumakta olan eşi Elma el Akhras ile tanıştı. Abisi Basil Esad’ın 1994 yılında vefatının ardından geri dönerek orduya katıldı. 2000 yılında Esma Akhras ile hayatını birleştiren Esad’ın Hafız, Zein ve Kerim adında üç çocuğu bulunmaktadır. 10 Temmuz 2000 tarihinde babasının ölümüyle Cumhurbaşkanı seçilen Beşar’ın uzmanlık alanı göz doktorluğuydu.

Burası Şam ya da Halep değil, Fatih! Esad’ın devrilmesini böyle kutladılar…

Şam Baharı’ndan Sıkı Yönetim Yıllarına

Beşar Esad döneminin ilk yıllarında, “Şam Baharı” olarak anılan fakat kısa sürede sona eren reform talepleri ve baskı politikaları ile anıldı. Başlangıçta basın özgürlüğü ve birkaç siyasi mahkumun serbest bırakılması sağlansa da, muhaliflere karşı baskılar artmaya başladı. Esad’ın yönetimi süresince, Suriye’nin İran ile olan ilişkileri güçlenirken, Türkiye ve Katar ile de bir dizi diplomatik adım atıldı. Ancak 2003’te Irak’ın işgaline karşı tutumu, ABD ile olan ilişkilerini daha da zora soktu. İlk on yılın ardından, muhalifleri bastırmaya yönelik bir tutum benimsedi. 2005’te bazı değişiklikler yaptı; 2007’deki seçimlerde yeniden seçildi fakat bu seçimler adil olmamakla eleştirildi.

Arap Baharı ve Suriye İç Savaşı Başlangıcı

2011’de Arap Baharı, Tunus’tan başlayarak Mısır, Libya, Yemen ve Suriye’ye sıçradı. Esad yönetimi, Suriye’deki protestoları kanla bastırarak halkın demokrasi taleplerini göz ardı etti. Dera’da başlayan eylemler, hiçbir yerde durmadı ve kısa sürede büyük çapta protestolar haline dönüştü. Esad’a karşı kitlesel gösteriler yaşanırken, muhalif gruplar silahlanmaya başladı. Suriye ordusuyla birlikte Rusya ve İran destekli milisler, mücadeleye dahil oldu. Türkiye ve diğer Arap ülkeleri ise muhalif gruplara destek verdiler.

Şam yönetimi düştü, Esad kaçtı! 53 yıllık dönemin sona erdi

Birleşmiş Milletler ve Arap Ligi’nin ateşkes çabaları sonuçsuz kalırken, çatışmalar iç savaşa dönüştü. 2012’nin Temmuz ayında, muhalifler Halep’in büyük bir kısmını ele geçirdi; bu şehir, ardından Suriye ordusu tarafından geri alındı.

Esad yönetiminin 21 Ağustos 2013’te Doğu Guta’da gerçekleştirdiği kimyasal silah saldırıları, uluslararası alanda yoğun tepki topladı. Saldırıyı yalanlayan Esad yönetimi, daha sonra kimyasal silah stokunu imha etmeyi kabul etti.

2013’te, Suriye’nin doğusu ve Irak’ın batısında IŞİD’in yükselişi, uluslararası dikkatleri bu gruba çekti. IŞİD, Haziran 2014’te Suriye ve Irak’ta halifeliğini ilan etti ve Rakka’yı fiili başkent olarak belirledi.

3 Haziran 2014’te gerçekleşen Devlet Başkanlığı seçimlerinde Esad, tekrar kazanarak göreve başladı. Rusya’nın askeri müdahalesi, durumun yönetim lehine değişmesini sağladı ve pek çok alanda hâkimiyet kurdu.

Esad’ın yönetimi 2018 yılında Doğu Guta’da kimyasal silah kullanmasının ardından, ABD, Fransa ve İngiltere’nin Suriye’ye hava saldırısı düzenlemesini tetikledi.

Uluslararası Toplumla Yeniden İlişkiler Kurma Çabaları

Rusya’nın desteğiyle sahada güçlü bir konuma sahip olan Esad, uluslararası izolasyonu aşabilmek için adımlar attı. 18 Mart 2022 tarihinde Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret eden Esad, bu ülkelerle ilişkilerini yeniden canlandırdı. 19 Mayıs 2023 tarihinde düzenlenen Arap Birliği Zirvesi’ne katılarak 12 yıl aradan sonra tekrar sahneye çıkmış oldu.

Gazze’deki Gelişmeler

7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırıyla başlayan saldırılar, sadece Gazze ve Filistin ile sınırlı kalmadı; İsrail, Lübnan ve İran’a da saldırılar düzenledi. HTŞ’nin başlattığı operasyon neticesinde, çeşitli silahlı gruplar kuzeyden güneye doğru ilerleyişlerine devam etti. Sabah saatlerinde Şam’ın kontrol altına alındığı duyurulurken, Suriye Devlet Başkanı Esad’ın ülkeyi terk ettiği belirtildi. Suriye Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Halkın seçeceği yeni bir hükümetle çalışmaya hazırız” ifadelerini kullandı.